Όταν το γέλιο αντηχεί σαν τραγική ειρωνεία

Στην πρώτη πράξη του θεατρικού έργου του Τζον Πρίσλεϊ «Εμείς και ο χρόνος» (1937) στη σκηνή εμφανίζεται μια αστική οικογένεια σε γιορτινή ατμόσφαιρα. Ανεμελιά, νεανική μακαριότητα και αισιοδοξία. Στη δεύτερη πράξη ο συγγραφέας κάνει ένα άλμα στον χρόνο και παρουσιάζει την ίδια οικογένεια μετά μια 20ετία. Τίποτε δεν είναι το ίδιο. Οικτρό ναυάγιο· τα μέλη γεμάτα πίκρα και αμοιβαίο μίσος. Στην τρίτη και τελευταία πράξη επιστρέφουμε στην εποχή της νιότης, της ευθυμίας, της ελπίδας. Ο,τι μεσολάβησε ήταν ένα κακό όνειρο ή μια πραγματική εικόνα του μέλλοντος; Οπως και να ’χει, κάθε γέλιο αντηχεί πλέον σαν τραγική ειρωνεία. Η μόνη αποδεκτή από όλους αλήθεια τις τελευταίες ημέρες είναι ότι ο χρόνος μετράει αλλιώς. Τα γεγονότα δεν προλαβαίνουν να διαδεχτούν το ένα το άλλο· απλώς αλληλοκαλύπτονται. Αναφερόμαστε στο χθες ή στο πολύ πρόσφατο παρελθόν σαν να αφορά κάτι πολύ μακρινό το οποίο έχει ήδη αρχειοθετηθεί ως ανάμνηση. Είτε ζούμε ιστορικές στιγμές ή ραγδαίες αλλαγές, είμαστε μέσα στη δίνη. Βρισκόμαστε στη δεύτερη πράξη του έργου του Πρίσλεϊ, με την τρίτη ενσωματωμένη σε ένα ιδιότυπο φλας μπακ, που συντελείται καθημερινά με σχόλια και αναλύσεις. Η ελληνική Ιστορία, σε μια επιλεκτική διαδρομή από τον 19ο αιώνα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Αντλούμε από το παρελθόν για να ερμηνεύσουμε ένα παρόν που διολισθαίνει απρόβλεπτο και, εν μέρει, ανεξέλεγκτο. Κάθε μέρα είναι η επόμενη μιας εξέλιξης άλλοτε αμήχανης, άλλοτε οδυνηρής, οπωσδήποτε επικίνδυνης. Θα ξημερωθούμε με εκλογές, με κυβέρνηση συνεργασίας, προσωπικοτήτων; ΄Η με μια άλλη εκδοχή που είναι ακόμα αδιαμόρφωτη αλλά μπορεί μέσα σε λίγες ώρες να πάρει σχήμα, να σαρκωθεί υπό την πίεση της κοινωνίας, των Ευρωπαίων εταίρων, των αγορών; Ο,τι για κάποιον είναι καταστροφικό σενάριο (η επιστροφή στη δραχμή για παράδειγμα), για κάποιον άλλον αποτελεί λύση. Πώς θα ξαναβρεί η ελληνική κοινωνία τον βηματισμό της; Μέσα στην οχλοβολή, τις τόσο αποκλίνουσες ερμηνείες της πραγματικότητας, ξεγλιστρούν και σκελετοί από την ντουλάπα... Εφιάλτες του παρελθόντος που εμφανίζονται ως πιθανά (και αυτά) σενάρια. H βαθύτατη κρίση αποδεσμεύει δυνάμεις που όσο εύκολα μοιάζουν ισχυρές εξίσου γρήγορα φυλλορροούν. Ο,τι πιο σταθερό γύρω μας απέμεινε, η ρουτίνα της καθημερινότητας. Τα μικρά τελετουργικά της ζωής, που αποδεικνύονται στέρεα καταφύγια. Ας επανεκτιμήσουμε, λοιπόν, τα πράγματα, τις συνήθειες, που θεωρούσαμε δεδομένα και προσπερνούσαμε. Η ζωή είναι πιο δυνατή από τις ανατροπές, η επόμενη μέρα δεν είναι χειρότερη από την προηγούμενη, γιατί και την απώλεια κάτι άλλο την αντικαθιστά. Αρκεί να θέλουμε να το δούμε. Οπως λέει και ο Αλαν, κεντρικός ήρωας στο έργο του Πρίσλεϊ: «Ο χρόνος δεν καταστρέφει τίποτα. Απλώς μας κινεί από τη μία άκρη της ζωής μας στην άλλη». Tης Mαριας Kατσουνακη