Πλωτό εργαστήριο στον Θερμαϊκό

Ενας «Ποσειδώνας» θα βοηθήσει τον Θερμαϊκό. Το παλιό απορρυπαντικό σκάφος που φρόντιζε για την αισθητική βελτίωση της εικόνας του Κόλπου της Θεσσαλονίκης, μαζεύοντας τα σκουπίδια που επέπλεαν στη θάλασσα, «επιστρατεύει» ο Δήμος Θεσσαλονίκης, σε μια προσπάθεια να ακτινογραφήσει το πραγματικό μέγεθος της ρύπανσης και των προβλημάτων του Κόλπου. Μετά από τρία χρόνια αδράνειας και την κατ' ουσίαν υποβάθμισης της Διεύθυνσης Προστασίας και Ανάδειξης του Θερμαϊκού Κόλπου που είχε συσταθεί επί υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης, ο Δήμος Θεσσαλονίκης επιχειρεί να επαναφέρει το ενδιαφέρον για την εποπτεία του Κόλπου της Θεσσαλονίκης και κατόπιν ολόκληρου του Θερμαϊκού, τα προβλήματα στον οποίο παραμένουν σε «χρόνια εκκρεμότητα».
Ο δήμος (Αντιδημαρχία Περιβάλλοντος Ποιότητας Ζωής και Ελεύθερων Χώρων) σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) προχωρά στη δημιουργία Μόνιμου Κέντρου Εποπτείας και Παρακολούθησης του θαλάσσιου μετώπου (όρμου) της Θεσσαλονίκης, με σκοπό να συγκεντρώνει σε συνεχή βάση δεδομένα από το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, να τα αξιολογεί και να κινητοποιεί τους φορείς για πιθανές δυσμενείς εξελίξεις ώστε να λαμβάνονται μέτρα. Εμφαση, όπως λένε οι αρμόδιοι του δήμου, θα δοθεί στο φαινόμενο του ευτροφισμού που κάνει αισθητή την παρουσία του την τελευταία πενταετία. Ηδη έχει καταστρωθεί πλάνο παρακολούθησης των νερών από τις παλιές εκβολές του Αξιού (Παλιομάνα) έως και το Μικρό Καραμπουρνάκι. Εχουν προσδιοριστεί πέντε σταθμοί μέτρησης «και οι θέσεις τους», όπως είπε ο αντιδήμαρχος κ. Κ. Ζέρβας, «επιλέχθηκαν έτσι ώστε να αποτελούν συνέχεια σταθμών από προηγούμενα προγράμματα». Το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ έχει σημαντικό όγκο δεδομένων για τον όρμο Θεσσαλονίκης από προηγούμενα προγράμματα, ωστόσο υπάρχουν κενά στις χρονοσειρές δεδομένων και τις παρακολουθήσεις των θαλασσίων περιοχών, με αποτέλεσμα κάποιες ασάφειες στην εξέλιξη του οικοσυστήματος και την ανάλυση της επιδείνωσης ή όχι των δεικτών ποιότητας του θαλασσίου περιβάλλοντος, με βάση την Κοινοτική Οδηγία για τα νερά. Στους πέντε νέους σταθμούς δειγματοληψίας θα μελετώνται θερμοκρασία, αλατότητα και οξυγόνο, θρεπτικά άλατα, προσδιορισμός χλωροφύλλης-α και μετεωρολογικά δεδομένα. Οι δειγματοληψίες θα γίνονται με τη βοήθεια του σκάφους «Ποσειδών», που θα εξοπλιστεί κατάλληλα για να εξυπηρετήσει ανάγκες ενός πλωτού εργαστηρίου. Το πρόγραμμα θα συμπληρωθεί από μετρήσεις πληθυσμών φυτοπλαγκτού, ποσοτικού και ποιοτικού προσδιορισμού του σωματιδιακού υλικού και άλλες εξειδικευμένες μετρήσεις που θα γίνονται στα εργαστήρια του ΕΛΚΕΘΕ. Επιβεβλημένη προσπάθεια Η προσπάθεια του δήμου για τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης -ο οποίος απευθύνεται σε χορηγούς για να αντεπεξέλθει οικονομικά, καθώς η οικονομική κρίση δεν επιτρέπει τη χορήγηση κρατικών κονδυλίων- θεωρείται επιβεβλημένη στην παρούσα χρονική περίοδο, όχι γιατί η Θεσσαλονίκη συμπληρώνει 100 χρόνια απελευθέρωσης, αλλά επειδή η γνωστή οδηγία-πλαίσιο για τα νερά (2000/60) ορίζει ότι μέχρι το 2015 όλα τα υδατικά συστήματα της Ε.Ε. πρέπει να έχουν «καλή» οικολογική ποιότητα. Η κατάσταση των νερών του Θερμαϊκού χαρακτηρίζεται τουλάχιστον απογοητευτική. Μολονότι η μεγαλύτερη έρευνα (2007-2008) από το Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ προσδιόρισε τις πέντε μεγαλύτερες πηγές ρύπανσης του Κόλπου (από ποτάμια, χειμάρρους, ανεπαρκείς βιολογικούς καθαρισμούς) τίποτα δεν έγινε για τον περιορισμό τους. Ειδικά για τα νερά του θαλάσσιου μετώπου της Θεσσαλονίκης, «αυτά βρίσκονται σε μέτρια έως κακή κατάσταση, κυρίως λόγω του ευτροφισμού». Πέρα από την αισθητική και περιβαλλοντική υποβάθμιση του Κόλπου, το φαινόμενο έχει οικονομικές συνέπειες, καθώς ο Θερμαϊκός φιλοξενεί τις μεγαλύτερες εκτάσεις μυδοκαλλιεργειών της χώρας. Τα μεγαλύτερα ποσοστά ευτροφισμού παρουσιάζονται στο βόρειο τμήμα του, λόγω της εισροής γλυκών νερών από τα ποτάμια της περιοχής (Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας) και της επιβάρυνσης που υφίστανται από ποικιλία ρυπαντών, όπως τα αστικά, βιομηχανικά και γεωργικά απόβλητα. Αναζήτηση μόνιμων λύσεων μέσα στο 2012 Είκοσι πέντε διαφορετικοί φορείς (υπουργεία, νομαρχίες, εταιρείες, ερευνητικά ιδρύματα, πανεπιστήμια) έχουν εμπλακεί τις τελευταίες δεκαετίες με την εποπτεία, διάσωση και προστασία του Θερμαϊκού Κόλπου, χωρίς να καταφέρουν να τον... καθαρίσουν. «Οι προσπάθειες ήταν πλημμελείς, χωρίς επιστημονική καθοδήγηση, χρηματοδοτική και διοικητική επάρκεια», ανέφερε στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος, κ. Κ. Ζέρβας. Ο δήμος, αξιοποιώντας τον «Ποσειδώνα» (είναι ιδιοκτησίας του) και το επιστημονικό προσωπικό, προχωρά στη μετατροπή του ως Μόνιμου Κέντρου Εποπτείας και Παρακολούθησης του Κόλπου με χορηγία του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Σύμφωνα με τον κ. Ζέρβα, «είναι το πρώτο βήμα για την παρακολούθηση, καθαρισμό και αξιοποίηση του Θερμαϊκού, καθώς ο Δήμος Θεσσαλονίκης μέσα στο 2012 θα αναζητήσει μόνιμες λύσεις, σε συνεργασία με όμορους δήμους, το ΑΠΘ, την ΕΥΑΘ κ.ά.».